Пан, значит враг?
Семантический анализ слова пан в контексте описания исторического процесса учебниками Российской Империи по отечественной истории
Schlagworte:
textbook narrative, semantics, Poles, Russian Empire, representation of historyAbstract
Does pan mean the enemy?
Semantic analysis of pan in the context of the description of the historical process by textbooks of the Russian Empire on national history
The article considers the research of the main characteristics of the pany in the context of the word’s use in textbooks on the national history of the Russian Empire, as well as some reflections on the topic. As the main hypothesis, it is suggested that the lexeme is closely related to the image of the Polish nation with a pejorative connotation. Particular attention is paid to the understanding of its uses by textbook authors.
Literaturhinweise
Benedyktowicz, Zbigniew. 2002. Portrety „obcego”: Od stereotypu do symbolu. Kraków.
Berezovič, Elena L. 2008. Ėtničeskie stereotipy i problema lingvokulʹturnyx svjazej. Ethnolingwistyka 20. 63–76.
Boridczenko, Stanisław. 2019. Polityka historyczna Federacji Rosyjskiej i Związku Radzieckiego wobec Polski na przykładzie opisu agresji ZSRR na Polskę w świetle narracji podręcznikowej. Athenaeum: Polskie studia politologiczne 61. 74–91.
Błachowska, Katarzyna. 2001. Narodziny imperium: Rozwój terytorialny państwa carów w ujęciu historyków rosyjskich XVIII i XIX w. Warszawa.
Czachur, Waldemar. 2011. Dyskursywny obraz świata. Kilka refleksji. Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs 4. 79–97.
Dalʹ, Vladimir I. 1882. Tolkovyj slovarʹ živogo velikorusskogo jazyka: v 4 tomax. Tom 3. Sankt-Peterburg.
Filatova, Natalʹja M. 2000. Polʹša v sintezax rossijskoj istoriografii (Karamzin – Solovʹev – Ključevskij). In Bobryk, Roman & Faryno, Jerzy (ed.), Polacy w oczach Rosjan – Rosjanie w oczach Polaków, 141–150. Warszawa.
Foucault, Michel. 2002. Porządek dyskursu: Wykład inauguracyjny wygłoszony w College de France 2 grudnia 1970. Gdańsk.
Fuks, Aleksandr N. 2010. Školʹnye učebniki po otečestvennoj istorii kak istoriografičeskij fenomen (konec XVIII v. — vtoraja polovina 1930 x godov). Moskva.
Hofeneder, Philipp. 2019. Translating the border(s) in a multilingual and multiethnic society: Antemurale myths in Polish and Ukrainian schoolbooks of the Habsburg monarchy. In Berezhnaya, Liliya & Hein-Kircher, Heidi (eds.), Rampart nations: Bulwark myths of East European multiconfessional societies in the age of nationalism, 241–262. New York.
Ilovajskij, Dmitrij I. 1908. Kratkie očerki russkoj istorii. Moskva.
Kostylev, Jurij S. 2012 Leksičeskie sredstva sozdanija obraza vraga (na primere tekstov sovetskoj massovoj pečati 1919–1953 gg., osveščajuščix lokalʹnye i regionalʹnye konflikty). Ekaterinburg (kandidatskaja dissertacija).
Kovalenskij, Mixail N. 1916. Ėlementarnyj učebnik russkoj istorii dlja načalʹnyx učilišč. Moskva.
Kutiawin, Władimir. 2006. Polska i Polacy w historiografii rosyjskiej. In de Lazari, Andrzej (ed.), Katalog wzajemnych uprzedzeń Polaków i Rosjan, 411–441. Warszawa.
Leskinen, Marija V. 2010. Poljaki i finny v rossijskoj nauke vtoroj poloviny XIX veka: «Drugoj» skvozʹ prizmu identičnosti. Moskva.
Levkievskaja, Elena E. 2000. Konfessionalʹnyj obraz poljaka v russkoj narodnoj i pisʹmennojtradicii. In Xorev, Viktor A. (ed.), Poljaki i russkie v glazax drug druga, 231–238. Moskva.
Lipatov, Aleksandr. 2015. Polʹša v russkom vosprijatii. Vestnik Evropy XLII–XLIII. http://vestnik-evropy.ru/issues/poland-in-the-russian-perception.html (2 avgusta 2020).
Maresz, Teresa. 2017. Polska i Polacy w radzieckiej szkolnej narracji podręcznikowej. Bydgoszcz.
Nikolaeva, Tatʹjana M. 2000. Rečevye, kommunikativnye i mentalʹnye stereotipy: Sociolingvističeskaja distribucija. In Ešič, Momčilo B. (ed.), Jazyk kak sredstvo transljacii kulʹtur, 112–131. Moskva.
Platonov, Sergej F. 1917. Učebnik russkoj istorii dlja srednej školy. Moskva.
Rožkov, Nikolaj A. 1922. Učebnik russkoj istorii: dlja srednix učebnyx zavedenij i dlja samoobrazovanija. Moskva.
Sabadaš, Nadežda P. 2015 Polʹskaja tema v russkoj literature nikolaevskoj ėpoxi: 1826–1855 gg. Moskva (kandidatskaja dissertacija). https://dlib.rsl.ru/01007900882 (2 avgusta 2020).
Seixas, Peter. 2018. History in schools. In Bevernage, Berber & Wouters, Nico (eds.), The Palgrave Handbook of state-sponsored history after 1945, 273–288. London.
Solovʹev, Sergej M. 1905. Učebnaja kniga russkoj istorii. Moskva.
Ušakov, Dmitrij N. 1939. Tolkovyj slovarʹ russkogo jazyka. Tom 3. Moskva.
Ustrjalov, Nikolaj G. 1857. Načertanie russkoj istorii, dlja srednix učebnyx zavedenij. Sankt-Peterburg.
van Dijk, Teun A. 2001. Dyskurs jako struktura i proces. Warszawa.
Warnke, Ingo & Spitzmüller, Jürgen. 2009. Wielopoziomowa lingwistyczna analiza dyskursu – DIMEAN. Tekst i dyskurs – Text und Diskurs 2. 123–147.
Wolański, Filip & Leskinen, Maria. 2017. Polska – Rosja: XIV–XVIII wiek. Materiały do nauczania historii. Lublin.
