Traces of epistolary contacts between Serbian monastic milieus and the Polish-Lithuanian Commonwealth in two letter writing manuals from Mount Athos (16th–17th centuries)
DOI:
https://doi.org/10.13173/WS.68.1.024Schlagworte:
Serbian monastic milieus, Polish-Lithuanian Commonwealth, letter writing manuals, 16th–17th centuries, intercultural relations, Orthodox ChurchAbstract
This paper presents and analyses traces of epistolary contacts between Serbian monastic milieus and various institutions, centres and subjects in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the
16th–17th centuries. These contacts were closely connected with the cultural practice that dealt with travelling and collecting charitable donations for monasteries on Mount Athos (such as Hilandar) and territories under the auspices of the Patriarchate of Peć. The practice was perceived as a specific framework for intercultural relations, which are a subject of interest in this paper as well. This work tries to reconstruct the main characteristics and specificity of the contacts and relations. The main source material is taken from two 16th- and 17th-century letter writing manuals, supported and supplemented occasionally with other works.
Literaturhinweise
Financial report of the Orthodox brotherhood in Lʹviv, 1686–1725 = Stefanyk National Science Library in Lʹviv, fund 5, unit 2, № 2125.
Letter writing manual from the 16th century = Collection of model letters № 153. Archive of the Hilandar Monastery (Mount Athos).
Letter writing manual from the 17th century = Codex of the SANU № 46. Serbian Academy of Sciences and Arts in Belgrade.
Akty JuZR 1863 = Akty otnosjaščiesja k istorii Južnoj i Zapadnoj Rossii. Vol. 1. Sankt-Peterburg.
Akty JuZR 1878 = Akty otnosjaščiesja k istorii Južnoj i Zapadnoj Rossii. Vol. 10. Sankt-Peterburg.
Akty JuZR 1879 = Akty otnosjaščiesja k istorii Južnoj i Zapadnoj Rossii. Vol. 11. Sankt-Peterburg.
Akty JuZR 1889 = Akty otnosjaščiesja k istorii Južnoj i Zapadnoj Rossii. Vol. 14. Sankt-Peterburg.
Antamavičius, Darius (ed.). 2011. Lietuvos Metrika (1506–1539). Vol. 7. Vilnius.
Arxiv JuZR 1863 = Arxiv jugo-zapadnoj Rossii: Akty o kozakax (1500–1648). Vol. 1. Part 3. Kiev.
Arxiv JuZR 1904 = Arxiv jugo-zapadnoj Rossii. Vol. 11, part 1. Kiev.
ASD 1870 = Arxeografičeskij sbornik dokumentov, otnosjaščixsja k istorii Severo-Zapadnoj Rusi. Vol. 9. Vilʹnjus.
Altman, Janet. 1986. The letter book as a literary institution 1539–1789: Toward a cultural history of published correspondences in France. Yale French Studies 71. 17–62.
Altman, Janet. 1990. Pour une histoire culturelle de la lettre : L’épistolier et l’Etat sous l’Ancien Régime. In Bossis, Mireille & Porter, Charles (eds.), L’épistolarité à travers les siècles, 106–115. Stuttgart.
Baczyński, Bogusław & Baczyńska, Małgorzata. 2013. The testament donation of knyaz Fedor Sanguszko for the Monastery of St. Paul of Xeropotamou on the Holy Mount Athos (9th November 1547). Studia Ceranea 3. 197–212.
Barton, David & Hamilton, Mary. 2000. Literacy practices. In Barton, David et al. (eds.), Situated literacies: Reading and writing in context, 7–15. London.
Barton, David & Papen, Uta. 2010. What is the anthropology of writing? In eidem (eds.), The anthropology of writing: Understanding textually-mediated worlds, 3–33. London.
Bethencourt, Francisco & Egmond, Florike. 2007. Introduction. In eidem (eds.), Correspondence and cultural exchange in Europe, 1400–1700, 1–32. Cambridge.
Biljarski, Ivan. 1991. Dva narăčnika za pitakia ot kăsnoto srednovekovie. Zbornik radova vizantinološkog instituta 29/30. 233–297.
Bogdanović, Dimitrije. 1978. Katalog ćirilskih rukopisa manastira Hilandara. Beograd.
Bogdanović, Dimitrije. 1991. Istorija stare srpske književnosti. Beograd.
Bunjak, Petar. 1999. Pregled poljsko-srpskih književnih veza (do II svetskog rata). Beograd.
Carbaugh, Donald. 2007. Cultural discourse analysis: Communication practices and intercultural encounters. Journal of Intercultural Communication Research 36/3. 167–182.
Ceccarelli, Paola et al. 2018. Introduction. In eidem (eds.), Letters and communities: Studies in the socio-political dimensions of ancient epistolography, 1–42. Oxford.
Czermak, Wiktor. 1895. Plany wojny tureckiej Władysława IV. Kraków.
Ćwikła, Leszek. 2006. Polityka władz państwowych wobec Kościoła prawosławnego i ludności prawosławnej w Królestwie Polskim, Wielkim Księstwie Litewskim oraz Rzeczpospolitej Obojga Narodów w latach 1344–1795. Lublin.
Darrouzès, Jean. 1969. Ekthésis néa: Manuel des pittakia du XIVe siècle. Revue des Études Byzantines 27. 5–127.
Demin, Anatolij. 2003. O drevnerusskom literaturnom tvorčestve: Opyt tipologii s XI po seredinu XVIII vv. Ot Ilariona do Lomonosova. Moskva.
Dimitrijević, Stefan. 1900a. Odnošaj pećkih patrijarha s Rusijom u XVII veku. Glas Srpske kraljevske akademije 58. 201–289.
Dimitrijević, Stefan. 1900b. Prilozi raspravi „Odnošaj pećkih patrijarha s Rusijom u XVII veku“ u Glasu LVIII i LX. Spomenik Srpske kraljevske akademije 38. 59–84.
Dimitrijević, Stefan. 1922a. Dokumenti hilendarske arhive do XVIII veka. Spomenik Srpske kraljevske akademije 53. 20–31.
Dimitrijević, Stefan. 1922b. Građa za srpsku istoriju iz ruskih arhiva i biblioteka. Sarajevo.
Dragomir, Silviu (ed.). 1929. Documente noua privitoare la relațiile Țării Românești cu Sibiul în secolii XV și XVI. București.
Dzięgielewski, Jan. 2008. Sprawy wyznaniowe w Rzeczpospolitej w czasach panowania króla Stefana I. In Körmendy, Adrienne & Lolo, Radosław (eds.), Stefan Batory – król Rzeczpospolitej i książę Siedmiogrodu, 61–71. Pułtusk.
Đurić, Ivan. 1974. „Ektesis nea“ – vizantijski priručnik za „pitakia“ o srpskom patrijarhu i nekim feudalcima krajem XIV veka. Zbornik Filozofskog fakulteta 12(1). 415–432.
Erusalimskij, Konstantin. 2018. Na službe korolja i Reči Pospolitoj. Moskva.
Fotić, Aleksandar. 2000. Sveta Gora i Hilandar u Osmanskom carstvu (XV–XVII vek). Beograd.
Gil, Dorota. 1998. O kierunkach związków kulturalnych Serbii z „Lešką zemlją” uwag kilka. In Mieczkowska, Halina & Kornhauser, Julian (eds.), Studia Slawistyczne, 121–127. Kraków.
Godlewski, Grzegorz. 2010. Antropologia pisma: Nowe obszary. In Artières, Philippe & Rodak, Paweł (eds.), Antropologia pisma: Od teorii do praktyki, 42–63. Warszawa.
Hadrovics László. 2000. Srpski narod i njegova crkva pod turskom vlašću. (Transl. Radoslav Kovačević.) Zagreb.
Jasinovsʹkyj, Andrij. 1995. Rolʹ Ostroha v kulʹturnyx vzajemynax Ukraïny iz slov’janamy i hrekamy. In Mycʹko, Ihor (ed.), Ostrozʹka davnyna: Doslidžennja i materialy, vol. 1, 97–103. Lʹviv.
Jovanović, Tomislav (ed.). 2013. Letopis manastira Marče i Lepavine: Izvorni tekst i prevod. Beograd.
Kazhdan, Alexander (ed.). 1991. Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 1–3. Oxford.
Kempa, Tomasz. 2003. Dzieje rodu Ostrogskich. Toruń.
Kodov, Xristo. 1969. Opis na slavjanskite răkopisi v Bibliotekata na Bălgarskata akademija na naukite. Sofija.
Kuczyńska, Marzanna. 2007. Hymnografia południowosłowiańska w życiu duchowym Rusi (na materiale polskich zbiorów rękopiśmiennych). In Mironowicz, Antoni et al. (eds.), The Orthodox Church in the Balkans and Poland: Connections and common tradition, 231–239. Białystok.
Kumor, Bolesław. 1994. Geneza i zawarcie Unii brzeskiej. In Łużny, Ryszard et al. (eds.), Unia brzeska: Geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich, 26–44. Kraków.
Makienko, Makarij. 2015. Istorija russkogo Svjato-Pantelejmonova monastyrja na Afone s drevnejšix vremen do 1735 goda. Afon.
Mironowicz, Antoni. 2001. Kościół prawosławny w dziejach dawnej Rzeczpospolitej. Białystok.
Mironowicz, Antoni. 2017. Związki kulturowe monasteru supraskiego z kulturą serbską w XVI wieku. Elpis 18. 149–168.
Mošin, Vladimir et al. 2017. Rukopisi Muzeja Srpske pravoslavne crkve: Zbirka Radoslava M. Grujića. Vol. 1. Beograd.
Moškova, Ljudmila. 2016. Dolgie putešestvija serbskogo sbornika. Vestnik Alʹjans-Arxeo 16. 38–58.
Mycʹko, Ihor. 1990. Ostrozʹka slov’jano-hreko-latynsʹka akademija (1576–1636). Kyïv.
Naumow, Aleksander. 1996. Wiara i historia: Z dziejów literatury cerkiewnosłowiańskiej na ziemiach polsko-litewskich. Kraków.
Naumow, Aleksander. 2002. Domus divisa: Studia nad literaturą ruską w I. Rzeczpospolitej. Kraków.
Naumow, Aleksander. 2016. Biblia w kulturze Rusi polsko-litewskiej w XVI wieku. Slavia Meridionalis 16. 32–51.
Nevalainen, Terttu & Tanskanen, Sanna–Kaisa (eds.). 2007. Letter writing. Amsterdam.
Novaković, Stojan. 1869. Prilozi k istoriji srpske književnosti: 3. Jedan stari svjetovni zbornik ćirilovski. Glasnik Srpskog učenog društva 25. 19–63.
Petković, Sreten. 1972. Nektarije Srbin, slikar XVI veka. Zbornik za likovne umetnosti 8. 211–226.
Radojičić, Đorđe. 1927. Iz prošlosti Srpske Crkve: Prilog biografiji Pavla, episkopa smederevskog. Vesnik Srpske Crkve 32. 628–629.
Radojičić, Đorđe. 1953. Ruski i srpski tekst Vasilija Nikoljskog iz Donje Rusije. Istoriski zapisi 6/9 (1). 204–210.
Radojičić, Đorđe. 1957/1958. Drugo „poslanije“ svetogorskog prote Gavrila ugarskom kralju Jovanu Zapolji (iz 1534 god.). Južnoslovenski filolog 22/1–4. 167–177.
Radonić, Jovan. 1910. Epistolar manastira Prodroma (Slepče) iz XVI veka. Spomenik Srpske kraljevske akademije 49. 56–66.
Ševčenko, Ihor. 2014. Ukraïna miž Sxodom i Zaxodom: Narysy z istoriï kulʹtury do počatku XVIII stolittja. (Transl. Marija Hablevyč.) Lʹviv.
Sljunʹkova, Inessa. 2007. Pravoslavnye monastyri Kievskoj mitropolii pervoj poloviny XVII v. i vlijanie Afona. In Mironowicz, Antoni et al. (eds.), The Orthodox Church in the Balkans and Poland: Connections and common tradition, 171–175. Białystok.
Snegarov, Ivan. 1995. Istorija na Oxridskata arxiepiskopija-patrijaršija. Vol. 2 (Ot padaneto ì pod turcite do nejnoto uništoženie (1394–1767 g.)). Sofija.
Stojanović, Ljubomir. 1901. Katalog rukopisa i starih štampanih knjiga: Zbirka Srpske kraljevske akademije. Beograd.
Stojanović, Ljubomir (ed.). 1902. Stari srpski zapisi i natpisi. Vol. 1. Beograd.
Stojanović, Ljubomir (ed.). 1923. Stari srpski zapisi i natpisi. Vol. 4. Beograd.
Stradomski, Jan. 2003. Spory o „wiarę grecką” w dawnej Rzeczpospolitej. Kraków.
Suxyx, Lidija. 2003. Serby v Ukraïni (Dokumenty z istoriï serbsʹkyx poselenʹ). Arxivy Ukraïny 4(6). 130–144.
Šumilo, Sergej. 2014. Vlijanie Svjatoj Gory Afon na duhovnuju, kulʹturnuju i političeskuju žiznʹ Ukrainy XVII veka. In Levšina, Žanna L. (ed.), Afon i slavjanskij mir, vol. 1, 120–128. Afon.
Tričković, Radmila. 1980. Srpska Crkva sredinom XVII veka. Glas Srpske akademije nauka i umetnosti 320(2). 61–140.
Trifunović, Đorđe. 1970. Dva stara obrasca za pisma dragome prijatelju i voljenome bratu. Prilozi za književnost, jezik, istoriju i folklor 36(3–4). 275–288.
Trifunović, Đorđe. 1974. Azbučnik srpskih srednjovekovnih književnih pojmova. Beograd.
Trifunović, Đorđe. 1981. Svetogorski obrazac za pisma u Lešku zemlju ili Malu Rusiju. Arheografski prilozi 3. 161–165.
Trifunović, Đorđe. 1984. Lechici i ziemia lechicka w starym piśmiennictwie serbskim. (Transl. Elżbieta Pułka.) Pamiętnik Słowiański 34. 167–178.
Turilov, Anatolij. 2012. Južnoslavjanskie pamjatniki v literature i knižnosti Litovskoj i Moskovskoj Rusi XV – pervoj poloviny XVI v.: Paradoksy istorii i geografii kulʹturnyx svjazej. In idem, Mežduslavjanskie kulʹturnye svjazi ėpoxi srednevekovʹja i istočnikovedenie istorii i kulʹtury slavjan: Ėtjudy i xarakteristiki, 670–703. Moskva.
Wasilewski, Tadeusz. 1963. Przyczynki źródłowe do stosunków Polski ze Słowiańszczyzną południową w wiekach XIII–XVI. Studia źródłoznawcze: Commentationes 8. 117–125.
Zema, Valerij Je. 2001. Polemiko-dohmatyčni zbirky XVI – počatku XVII st. Ukraïnsʹkyj istoryčnyj žurnal 5. 43–74.
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
