Persuasion in Adrian Bratkowic’s “Spiritual Conversation” (Kraków 1633)

Autor/innen

DOI:

https://doi.org/10.13173/WS.69.1.163

Schlagworte:

Adrian Bratkowic, Dorota Kątska, sermons, Passion spirituality, the last seven words of Christ, Fraternity of the Passion of the Lord, the Bible, antiquity, persuasion, communication

Abstract

The aim of this article is to discuss persuasion strategies in Rozmowa duchowna i nabożne uważanie o siedmi słowach Pana Jezusowych (Spiritual conversation and pious consideration of the seven words of the Lord Jesus) by Adrian Bratkowic (Kraków 1633). The starting point is the presentation of the devotion of the seven last sayings of Christ, the Fraternity of the Passion of the Lord in Kraków, and the profile of Adrian Bratkowic, who performed the duties of a prefect there. The matter under discussion is the structure of Rozmowa duchowna and its preceding address to Dorota Kątska, the abbess of the Norbertines in Zwierzyniec in Kraków. The article also focuses on the author’s rhetorical style and persuasive methods, as well as persuasive aspects of the communication between the writer and the reader. It becomes apparent that Rozmowa duchowna follows the patterns of seventeenth-century communication, and numerous quotations, biblical allusions, and rhetorical figures are important elements of the author’s persuasive strategy. Another matter under discussion is Bratkowic’s deep conviction in the meaningfulness of the sermons he preached and later published, his frequent emphasis on the value of teaching and benefits for the audience, and his personal attitude towards his listeners, whom he treats with respect. The research shows that the text does not lack exponents of the traditional religious style, and the rhetoric was already popularized in the Counter-Reformation era.

Literaturhinweise

Anderson-Berry, David. 1871. The seven sayings of Christ on the cross. Glasgow.

Biblia w przekładzie ks. Jakuba Wujka z 1599. 2000. (Introduction by Janusz Frankowski.) 5th edn. Warszawa.

Biernacki, Jan Kazimierz. 1688. Speculum Minorum. Kraków.

Błażkiewicz, Alfons Henryk. 1961. Powstanie małopolskiej prowincji reformatów (1587−1639). Nasza Przeszłość 14. 49−160 [DOI: 10.52204/np.1961.14.49-160].

Bondaruk, Paweł. 2017. Ósme słowo Chrystusa? Kontekst źródłowy dialogu z diabłem w pieśni “Wspominając Boże słowa”. Prace Filologiczne: Literaturoznawstwo 7(10). 159−172.

Boniecki, Adam. 1906. Herbarz polski. Vol. 9, part 1 (Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich). Warszawa.

Borkowska, Małgorzata. 2005. Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej. Vol. 2 (Polska Centralna i Południowa). Warszawa.

Bratkowic, Adrian. 1633. Rozmowa duchowna i nabożne uważanie o siedmi słowach Pana Jezusowych na krzyżu wyrzeczonych, do siedmi Ewangelijej na siedm piątków postnych marcowych, w Kościele Bożym czytanych, przystosowana. Gwoli Arcybractwu Męki Pańskiej od ś. pamięci J. M. Ks. Marcina Szyszkowskiego, biskupa krakowskiego u Ojców Franciszkanów założonemu, do druku podana przez W. O. Adriana Bratkowica, Pisma Ś. Doktora, Regenta Krakowskiego Braci Mniejszych, Konwentuałów Franciszka Ś. nazwanych zakonnika, prefekta Arcybractwa Męki Pańskiej w Krakowie. Kraków: Franciszek Cezary.

Czekajewska, Anna. 1962. O listach dedykacyjnych w polskiej książce XVI wieku. Roczniki Biblioteczne 6(1−2). 21−55.

Dobrzeniecki, Tadeusz. 1964. “Rozmyślania dominikańskie”: Próba charakterystyki. Pamiętnik Literacki 55(2). 319−339.

Dobrzeniecki, Tadeusz. 1981. Wybrane zagadnienia ikonografii pasyjnej w sztuce polskiej. In Wojtyska, Henryk Damian & Kopeć, Jerzy Józef (eds.), Męka Chrystusa wczoraj i dziś, 131−151. Lublin.

Dygat, Anuncjata. 1966−1967. Kątska (Kącka, Kontska) Dorota. In Leśnodorski, Bogusław et al. (eds.), Polski słownik biograficzny, vol. 12, 308−309. Wrocław.

Dygat, Anuncjata & Rybak, Aniela. 1977. Odrodzenie klasztoru zwierzynieckiego za ksieni Doroty Kątskiej (1591−1643). Nasza Przeszłość 47. 171−210 [DOI: 10.52204/np.1977.47.171-210].

Estreicher, Karol. 1891. Bibliografia polska. Vol. 12. Kraków.

Estreicher, Karol. 1894. Bibliografia polska. Vol. 13. Kraków.

Estreicher, Karol. 1903. Bibliografia polska. Vol. 19. Kraków.

Forstner, Dorothea. 1990. Świat symboliki chrześcijańskiej. (Translated and elaborated by Wanda Zakrzewska, Paweł Pachciarek and Ryszard Turzyński.) Warszawa.

Gruchała, Janusz S. & Panuś, Kazimierz. 2014. Wprowadzenie. In Gruchała, Janusz S. & Panuś, Kazimierz (eds.), Kazania pasyjne, 7–26. Kraków.

Harries, Richard. 2004. Wstęp. In Nevell, Edmund (ed.), Siedem ostatnich słów z krzyża: Odczytywane dzisiaj (translated by Aneta Nowak). Kraków.

Hugon ze Świętego Wiktora. 2017. Didascalion, czyli co i jak czytać. (Translated by Paulina Pludra-Żuk. Introduction by Jacek Soszyński. Commentary by Paulina Pludra-Żuk and Jacek Soszyński.) Warszawa.

Jaromin, Joanna. 2008. Siedem słów z krzyża. Scriptura Sacra 2. 117−130.

Kaczor-Scheitler, Katarzyna. 2011. Dorota Kątska – adresatka dedykacji i przedmów z XVII wieku. In Borek, Piotr & Olma, Marceli (eds.), Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej, vol. 1, 333−344. Kraków.

Kaczor-Scheitler, Katarzyna. 2016. Perswazja w wybranych medytacjach siedemnastowiecznych z klasztoru norbertanek na Zwierzyńcu. Łódź.

Kantak, Kamil. 1935. Bratkowic Adrjan. In Konopczyński, Władysław (ed.), Polski słownik biograficzny, vol. 1, 413−414. Kraków.

Kantak, Kamil. 1938. Franciszkanie polscy. Vol. 2. Kraków.

Kotecki, Dariusz. 2006. Duch Święty w zgromadzeniu liturgicznym w świetle Apokalipsy św. Jana. Warszawa.

Kramarska-Anyszek, Krystyna. 1977. Dzieje klasztoru PP. Norbertanek w Krakowie na Zwierzyńcu do roku 1840. Nasza Przeszłość 47. 5−169 [DOI: 10.52204/np.1977.47.5‑169].

Kuran, Magdalena. 2022. “Przez zarzuconą subtelną bawełnicę…” – “cognitio symbolica” w kazaniach reformata Antoniego Węgrzynowicza (źródła, zastosowania i konteksty). Łódź.

Lausberg, Heinrich. 2002. Retoryka literacka: Podstawy wiedzy o literaturze. (Translated, edited and introduction by Albert Gorzkowski.) Bydgoszcz.

Long, Simon Peter. 1908. The wounded word: A brief meditation on the seven sayings of Christ on the cross. Columbus (OH).

Michałowska, Teresa. 1995. Średniowiecze. Warszawa.

Milewska-Waźbińska, Barbara. 2012. Wprowadzenie do lektury. In Czarski, Bartłomiej, Stemmaty w staropolskich książkach, czyli rzecz o poezji heraldycznej, 9−14. Warszawa.

Nadolski, Bogusław (ed.). 2006. Leksykon liturgii. Poznań.

Narecka, Alicja. 1988. Tradycja i nowatorstwo w hymnach Kallimacha. Roczniki Humanistyczne 36(3). 105−118.

New Jerusalem Bible: A Bible for everyone. Reader’s edition. 1990. London.

Nowicka-Struska, Anna. 2008. Ex fumo in lucem: Barokowe kaznodziejstwo Andrzeja Kochanowskiego. Lublin.

Ocieczek, Renarda. 1982. “Sławorodne wizerunki”: O wierszowanych listach dedykacyjnych z XVII wieku. Katowice.

Ocieczek, Renarda. 1990. O różnych aspektach badań literackich ramy wydawniczej w książkach dawnych. In eadem (ed.), O literackiej ramie wydawniczej w książkach dawnych, 7–19. Katowice.

Ocieczek, Renarda. 2006. Poetyckie listy Wacława Potockiego do Andrzeja Żydowskiego. In Ocieczek, Renarda & Walińska, Marzena (eds.), Sarmackie theatrum, vol. 3, 143−150. Katowice.

Papczyński, Stanisław. 2008. Pisma pasyjne. (Translated by Ryszard Roman Piętka. Introduction by Wiesław Pawlak and Marek Miotk.) Warszawa.

Paprocki, Bartosz. 1578. Gniazdo Cnoty, skąd Herby Rycerstwa sławnego Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego, Ruskiego, Pruskiego, Mazowieckiego, Żmudzkiego i inszych państw do tego Królestwa należących Książąt i Panów początek swój mają. Kraków: Andrzej Piotrkowczyk.

Paprocki, Bartosz. 1858. Herby rycerstwa polskiego. Kraków.

Pawlak, Leonard. 2012. “Boże mój, Boże mój, czemuś Mnie…?” (Ps 22,2): Z Jezusem na krzyżu (Mt 27,46; Mk 15,34). Słowo Krzyża 6. 79−84.

Pawlak, Wiesław. 2005. Koncept w polskich kazaniach barokowych. Lublin.

Pawlak, Wiesław. 2008. Bł. Stanisław Papczyński wśród barokowych kaznodziejów. In Błogosławiony Stanisław Papczyński, Pisma pasyjne (translated by Ryszard Roman Piętka, introduction by Wiesław Pawlak and Marek Miotk), 9–54. Warszawa.

Pelc, Janusz. 1973. Obraz – słowo – znak: Studium o emblematach w literaturze staropolskiej. Wrocław.

Pink, Arthur W. 2005. The seven sayings of the saviour on the cross. Grand Rapids.

Piotrowski, Stanisław. 1996. Ostatnie Słowa Jezusa wypowiedziane z Krzyża. Studia Teologiczne 14. 61−73.

Popławski, Jarosław Maciej. 2002. Droga krzyżowa. In Chmielewski, Marek (ed.), Leksykon duchowości katolickiej, 222−223. Lublin, Kraków.

Pruszcz, Piotr Hiacynt. 1745. Klejnoty stołecznego miasta Krakowa. 2nd edn. Kraków.

Radcliffe, Timothy. 2005. Seven last words. London.

Rozmyślania dominikańskie. 1965. (Edited by Karol Górski and Władysław Kuraszkiewicz.) Warszawa.

Rutledge, Fleming. 2004. The seven last words from the cross. Grand Rapids.

Schmiel, Robert. 1987. Callimachus’ hymn to Delos: Structure and theme. Mnemosyne 40(1−2). 45−55 [DOI: 10.1163/156852587x00058].

Sławiński, Henryk. 2014. Geneza, kontekst i problematyka kazań pasyjnych. Polonia Sacra 18(2) (350). 83−84.

Sprawa chędoga o męce Pana Chrystusowej. 1933. (Edited by Stefan Vrtel-Wierczyński.) Poznań.

Stramczewska, Olga. 2013. Obecność miniatur a język “Rozmyślań dominikańskich”. Kwartalnik Językoznawczy 4. 59−69.

Stręciwilk, Janina. 1981. Męka Pańska w polskiej literaturze barokowej. In Wojtyska, Henryk Damian & Kopeć, Jerzy Józef (eds.), Męka Chrystusa wczoraj i dziś, 102–119. Lublin.

Uruski, Seweryn. 1909. Rodzina: Herbarz szlachty polskiej. Vol. 6. Warszawa.

Vanni, Ugo. 1991. L’Apocalisse: Ermeneutica, esegesi, teologia. Bologna.

Winniczuk, Lidia (ed.). 1988. Słownik kultury antycznej. 5th edn. Warszawa.

Wojtyska, Henryk Damian. 1981. Męka Chrystusa w religijności polskiej XVI–XVIII wieku. In Wojtyska, Henryk Damian & Kopeć, Jerzy Józef (eds.), Męka Chrystusa wczoraj i dziś, 61–79. Lublin.

Zaremska, Hanna. 1977. Bractwa w średniowiecznym Krakowie. Wrocław.

Zawadzki, Ryszard. 2012. The prayer of Jesus on the cross. Verbum Vitae 22. 93−110 [DOI: 10.31743/vv.2051].

Zbroja, Bogdan. 2012. Teologia wypowiedzi Jezusa z krzyża. Ruch Biblijny i Liturgiczny 65(3). 211−224 [DOI: 10.21906/rbl.94].

Ziomek, Jerzy. 1995. Renesans. Warszawa.

Zwiercan, Antoni. 1983. Bractwo Męki Pańskiej w Krakowie (1595−1795). Prawo Kanoniczne: Kwartalnik Prawno-Historyczny 26(1−2). 83−201 [DOI: 10.21697/pk.1983.26.1-2.03].

Zwiercan, Antoni. 1985. Bratkowic Adrian OFMConv. In Gryglewicz, Feliks & Łukaszyk, Romuald & Sułowski, Zygmunt (eds.), Encyklopedia katolicka, vol. 2, col. 1044−1045.

Veröffentlicht

24.04.2024

Zitationsvorschlag

Kaczor-Scheitler, Katarzyna. 2024. Persuasion in Adrian Bratkowic’s “Spiritual Conversation” (Kraków 1633). Die Welt der Slaven: Internationale Halbjahresschrift für Slavistik. Wiesbaden 69(1). 163–189. (DOI: 10.13173/WS.69.1.163.)

Ausgabe

Rubrik

Artikel

Kategorien